آثار عُلوی در دوره تمدن اسلامی و مبانی آن
نویسنده: دکتر امیرحسین شهگلی
آثار عُلْوی، يا کائنات الجَوّ، عنواني كه فلاسفه اسلامي در مورد مباحث مربوط به پديدههاي جوّي به كار بردهاند. در مورد پدیدههایی است كه در هوا و روی زمین و تحت زمین شکل می گیرد. آثار علوی یکی از ۸ بخش اصول حکمت طبیعی است که برخی علم المعادن را ذیل آثار علوی و برخی آن را علمی مستقل آوردهاند. موضوعاتی که آثار علوی بحث میشود عبارتند از:
- کواکب منقضه (شهاب سنگ)، دنباله دارها (ذوات الاذناب)
- زلزله، آتش فشان، باد، گرد باد (دیو باد یا زوبعه)
- ابر (سحاب)، باران، برف، تگرگ (یخچه، ژاله)، شبنم (طل)، مه (نزم یا ضباب یا میغ)
- چشمه، قنات، نهرها
- رعد، برق، صاعقه
- معادن سبعه و جواهرات
- پدیدههای ناشی از بازتاب نور مانند قوس قزح (رنگین کمان یا آذفنداگ)، خرمن ماه (هاله)، شمیسات، نیازک (رنگین کمان مستقیم)
اصلیترین عناوین پژوهشی طرح حاضر
- فصل اول: مبانی و اصول حاکم بر آثار علوی
- مقدمه
- اصل اول: غایتمندی و منفعت در آثار علوی
- اصل دوم: تئوری چهار عنصری
- اصل سوم: تئوری فلکی زمین مرکزی
- اصل چهارم: قاعده تعاقب
- جمعبندی فصل
- فصل دوم: شرح و توضیح پدیدههای آثار علوی
- مقدمه
- زلزله
- معادن
- ربع مسکون (خشکیهای زمین)
- ابر و باران مه و برف و تگرگ
- پدیدههای ناشی از بازتاب نور
- باد
- رعد و برق
- پدیدههای اعلی الجو (مجاور کره نار)
- طوفان
- دریاها
- ادوار و اکوار
- فصل سوم: کارکرد نظری و عملی آثار علوی